ေရွးျမန္မာစာေပမ်ားတြင္ေတြ႕ရေသာ အနက္တူ႐ုပ္သြင္ကြဲ စကားလံုးမ်ား

ဘာသာစကားအမ်ားစုတြင္ အေရးဘာသာစကား (Writing Language) ႏွင့္ အေျပာဘာသာစကား (Spoken Language) ဟူ၍ ရွိပါသည္။ အေျပာဘာသာ စကားတြင္ အနက္တူ႐ုပ္သြင္ကြဲ (Synonym) စကားလံုးမ်ားမ်ားစြာ ရွိပါသည္။ ေန႔စဥ္သံုးစကားမ်ားတြင္ေတြ႕ရေသာ အနက္တူ႐ုပ္သြင္ကြဲ စကားအခ်ဳိ႕ကို အနည္းငယ္ေဖာ္ျပ လိုပါသည္။ ယင္းတို႔မွာ-
အေဖ ႏွင့္ ဖခင္
ဆရာ ႏွင့္ အာစရိ
ဇနီး ႏွင့္ မယား
ခမ္းနား ႏွင့္ ထည္ဝါ
ဆင္းရဲ ႏွင့္ ဒုကၡ
ေငြေၾကး ႏွင့္ ပိုက္ဆံ
စသည္တို႔ျဖစ္ၾကသည္။
စာေပမ်ားတြင္လည္း အနက္တူ ႐ုပ္သြင္ကြဲစကားလံုးမ်ားကို ေတြ႕ရွွိရပါသည္။ အမ်ားက စိတ္ဝင္စားေသာ၊ အသံုးတြင္က်ယ္ေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ားတြင္ အနက္တူ ႐ုပ္သြင္ကြဲ ပိုမ်ားေၾကာင္းေတြ႕ရသည္။ ေရွးကေရးဖြဲ႕ေသာ ပ်ဳိ႕၊ ေမာ္ကြန္း၊ ဧခ်င္း စသည့္ကဗ်ာမ်ား တြင္ မိဖုရား၊ သူရဲေကာင္းတို႔ကို ရည္ၫႊန္းေသာ အနက္တူ႐ုပ္သြင္ကြဲ မ်ားစြာ ေတြ႕ရသကဲ့သုိ႔ ရတုမ်ား တြင္လည္း ရတုအဖြဲ႕ခံမယ္ကေလးကို ရည္ၫႊန္းေသာ အနက္တူ႐ုပ္သြင္ကြဲမ်ားစြာ ေတြ႕ရသည္။ အနက္ခ်င္း ထပ္တူက်သည့္ အနက္တူ႐ုပ္သြင္ ကြဲစစ္စစ္မွာ မရွိဟူေသာအဆိုအတိုင္း ထိုစကားလံုးမ်ားသည္ တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းေသာ္လည္းေကာင္း၊ နီးနီးစပ္စပ္ေသာ္လည္းေကာင္း အနက္တူေသာ ႐ုပ္သြင္ကြဲမ်ားျဖစ္သည္။
အနက္တူ႐ုပ္သြင္ကြဲ စကားလံုးမ်ားကို တစ္ခါတစ္ရံ တြဲစပ္သံုး ႏႈန္းတတ္ၾကသည္။ ထုိသုိ႔ တြဲစပ္သံုးျခင္းျဖင့္ အဓိပၸာယ္ကို ထူးျခားေလးနက္ေစႏုိင္ေၾကာင္း ေတြ႕ရ သည္။ “ဆင္းရဲဒုကၡ” ၊ “ပူပင္ေသာက” ၊ “အက်င့္သီလ”၊ “ေနရာဌာန”၊ “အရိပ္ အာဝါသ” စသည္ျဖင့္ အနက္တူ႐ုပ္သြင္ကြဲမ်ားကိုတြဲသံုးသည့္အေလ့ ရွိၾကသည္။ ထိုသို႔ တြဲသံုးျခင္းသည္ လံုးခ်င္းသံုးသည္ထက္ ပို၍ေလးနက္ထိမိသည္ဟု ယူဆၾကေၾကာင္း ေတြ႕ ရပါသည္။ ထိုသေဘာကို ဆရာႀကီးေဒါက္တာ ခင္ေအးက “အတၱေဗဒ နိဒါန္း” တြင္ ေအာက္ပါအတုိင္း ေဖာ္ျပထားပါသည္။
စာေပမ်ားတြင္ အနက္တူ ႐ုပ္သြင္ကြဲမ်ားကို စကားပရိယာယ္ဟု ေခၚသည္။ စကားပရိယာယ္ကို အစုလုိက္သံုးျခင္းျဖင့္စာကို ေလးနက္ခံ့ညားေစသည္ဟု ယူဆၾက သည္။ မဟာမင္းလွမင္းေခါင္ေက်ာ္၏ ဥမၼာဒႏၲီပ်ဳိ႕ အပိုဒ္ (၇၂) တြင္ “သည္မ်ဳိးလည္းမွန္၊ သည္ရန္ လည္းတြင္၊ သည္ပင္လည္း မည္၊ ေဆြသည္လည္းသြင္၊ သည္ရင္းသည္လ်ာ၊ ေစာဥမၼာကို” ဟူေသာအဖြဲ႕တြင္ “ဇနီး” ဟုအဓိပၸာယ္ရေသာ စကားပရိယာယ္ (၆) လံုး တြဲ၍ သံုးထားပံုကို ေတြ႕ရသည္။
အထက္ပါ ဥမၼာဒႏၲီပ်ဳိ႕တြင္ ေတြ႕ရေသာ “သည္မ်ဳိး၊ သည္မွန္၊ သည္ပင္၊ ေဆြသည္၊ သည္ရင္း၊ သည္လ်ာ” တုိ႔သည္ “ဇနီး” ဟူေသာ စကားလံုး၏ အနက္တူ႐ုပ္သြင္ကြဲမ်ား ျဖစ္ေပသည္။ ထုိသို႔ တစ္ဦးတစ္ေယာက္တည္းကို အနက္တူ႐ုပ္သြင္ကြဲ စကားလံုးမ်ားျဖင့္ အမ်ဳိးမ်ဳိးေရး ဖြဲ႕ျပႏုိင္ျခင္းသည္ ေရွးစာဆိုတုိ႔၏ စကားလံုးၾကြယ္ဝပံု၊ စကားပရိယာယ္ၾကြယ္ဝပံုကို ေဖာ္ျပေနေပသည္။ ထို႔အတူ ေရွးျမန္မာစာေပမ်ားတြင္ ေတြ႕ရေသာ အနက္တူ႐ုပ္သြင္ကြဲ စကားလံုးမ်ားကို လက္လွမ္းမီသေရြ႕ ေလ့လာတင္ျပပါမည္။ အင္းဝေခတ္စာဆို ရွင္မဟာ ရ႒သာရေရးဖြဲ႕ေသာ ဘူရိဒတ္လကၤာႀကီးတြင္ မင္းသားႏွင့္ နဂါးမ ေတြ႕ဆံုေပါင္းဖက္ခန္း၌ နဂါးမတစ္ ဦးတည္းကို ရည္ၫႊန္းေရးဖြဲ႕ေသာ အနက္တူ႐ုပ္သြင္ကြဲ စကားပရိယာယ္မ်ားကို ေအာက္ပါအတုိင္း ေတြ႕ရွိရပါသည္။
“ႏုမ်စ္ေရာင္လွ၊ နဂါးမ”
“စိမ္းေျခေရာင္ျမ၊ နဂါးမ”
“ခ်စ္ဖြယ္စံပ၊ နဂါးမ”
“ေရာင္ေကာင္း႐ုပ္သြင္၊ မိနတ္ရွင္”
“က်စ္လ်စ္စံပ၊ နဂါးမ”
“ေဆးေလးေလ်ာက္ပတ္၊ မိေရနတ္”
အထက္ပါ စကားပရိယာယ္မ်ားသည္ နဂါးမ၏ လွပတင့္တယ္ပံု၊ ခ်စ္ျမတ္ႏိုးဖြယ္ေကာင္းပံု၊ စိမ္းျမေသာ အေရာင္ရွိၿပီး ေရ၌ ေပ်ာ္ပါးေနထုိင္ပံုတုိ႔ကို ေဖာ္ၫႊန္းေနေသာ အနက္တူ႐ုပ္သြင္ကြဲမ်ား ျဖစ္သည္ ကို ေတြ႕ရေပသည္။ ထိုစကား ပရိယာယ္မ်ားသည္ တစ္ခုႏွင့္တစ္ခု တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းေသာ္ လည္းေကာင္း၊ နီးနီးစပ္စပ္ေသာ္လည္းေကာင္း တူညီသည့္ အနက္တူ႐ုပ္သြင္ကြဲမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း ေလ့လာေတြ႕ ရွိရသည္။
အဆိုပါ ဘူရိဒတ္လကၤာႀကီးတြင္ပင္ မင္းသားႏွင့္နဂါးမ ေတြ႕ဆံုေပါင္းဖက္ခန္း၌ အိမ္ေရွ႕မင္းသားကို ရည္ၫႊန္းေရးဖြဲ႕ထားသည့္ အနက္တူ႐ုပ္သြင္ကြဲ စကားပရိယာယ္မ်ားကိုလည္း ေအာက္ပါအတုိင္း ေတြ႕ရိွရပါသည္။
“မင္းလ်ာရည္ထင္၊ ေစာလုလင္”
“ဥပရာဇာ၊ ေစာမင္းလ်ာ”
“အိမ္ေရွ႕သခင္၊ ေစာရဲထင္”
“ရြယ္ဆင္းက်ဳိင္းထြား၊ မင္းႀကီးသား”
“အိမ္ေရွ႕ရာဇာ၊ ေစာမင္းလ်ာ”
“နတ္ရွင္ရင္ႏွစ္၊ ဥပရာဇ္ “
အထက္ပါစကားပရိယာယ္မ်ားမွာ အိမ္ေရွ႕မင္း၏ ႐ုပ္ဆင္းအဂၤါတင့္တယ္ပံု၊ မင္းေလာင္းမင္းလ်ာျဖစ္ပံုတုိ႔ကို ေဖာ္ၫႊန္းႏိုင္ေသာ အနက္တူ႐ုပ္သြင္ကြဲမ်ားျဖစ္သည္ကို ေတြ႕ရေပသည္။ ထုိစကား ပရိယာယ္မ်ားသည္ တစ္ခုႏွင့္တစ္ခု တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းေသာ္လည္း ေကာင္း၊ နီးနီးစပ္စပ္ေသာ္လည္း ေကာင္း တူညီသည့္ အနက္တူ႐ုပ္ သြင္ကြဲမ်ားျဖစ္ၾကေၾကာင္း ေတြ႕ရွိရပါသည္။ ေတာင္ငူေခတ္ စာဆိုေတာ္ နတ္ရွင္ေနာင္ေရးဖြဲ႕ေသာ ရတုမ်ားတြင္လည္း ရာဇဓာတုကလ်ာအား ရည္ၫႊန္းဖြဲ႕ဆိုေသာ အနက္တူ႐ုပ္ သြင္ကြဲ စကားပရိယာယ္မ်ားကို ေအာက္ပါအတိုင္းေတြ႕ရွိရပါသည္။
“လွေခါင္ထြတ္”
“လွဆံုးတင့္”
“လွမွန္ကင္း”
“လွၿငိမ့္ေလး”
အထက္ပါ စကားပရိယာယ္မ်ားမွာ ဓာတုကလ်ာ၏ လွပတင့္တယ္ပံုကို ေဖာ္ၫႊန္းႏုိင္ေသာ စကားလံုးမ်ားျဖစ္ၾကၿပီး တစ္ခုႏွင့္တစ္ခု တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းေသာ္ လည္းေကာင္း၊ နီးနီးစပ္စပ္ေသာ္ လည္းေကာင္း တူညီသည့္အနက္တူ ႐ုပ္သြင္ကြဲမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း ေလ့လာေတြ႕ရွိရသည္။
ကုန္းေဘာင္ေခတ္စာဆို လက္ဝဲသုႏၵရ ေရးဖြဲ႕သည့္ “ဖေယာင္း အိသြင္ေခြလိမ့္မည္” ဟူေသာ ကုန္းေဘာင္ၿမဳိ႕ရွိ ဝန္ကေတာ္ထံေပး ေက်းေစရတု၌လည္း ဝန္ကေတာ္ကို ရည္ၫႊန္းသည့္ အနက္တူ႐ုပ္သြင္ကြဲ စကားပရိယာယ္မ်ားကို ေအာက္ပါအတိုင္း ေတြ႕ရွိရပါသည္။
“အသက္ေဝေဘာ္”
“သက္ေဝငယ္ေပါင္း”
အထက္ပါ စကားပရိယာယ္ မ်ားမွာ စာဆုိလက္ဝဲသုႏၵရကဝန္ ကေတာ္အေပၚ ခ်စ္ျမတ္ႏိုးပံု ေဖာ္ၫႊန္းျပဆိုေနၿပီး တစ္ခုႏွင့္တစ္ခု တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းေသာ္လည္းေကာင္း၊ နီးနီးစပ္စပ္ေသာ္လည္းေကာင္း တူညီသည့္ အနက္တူ႐ုပ္သြင္ကြဲမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႕ရွိရသည္။
ကုန္းေဘာင္ေခတ္စာဆို ဝက္မစြတ္နဝေဒး၏ “အာသံႏုိင္ ေမာ္ကြန္း”တြင္လည္း ဘႀကီးေတာ္ဘုရား ဘုရင္မင္းျမတ္ကိုရည္ၫႊန္းသည့္ အနက္တူ႐ုပ္သြင္ကြဲ စကားပရိယာယ္မ်ားကို ေအာက္ပါအတိုင္း ေတြ႕ရပါသည္။
“ပရေမရန္ဆြတ္၊ တို႔ေစာထြတ္”
“ဝွန္ဝါဝင္းညီး၊ ပူးမင္းႀကီး”
“သတိုးဓမၼရာဇ္၊ တို႔ရွင္ခ်စ္”
“ေျပာင္ခုိင္မုန္ဝင္၊ ဆဒၵန္ရွင္”
အထက္ပါ စကားပရိယာယ္မ်ားမွာ ဘႀကီးေတာ္ဘုရား၏ ရန္အေပါင္းကို ၿဖဳိဖ်က္ႏုိင္ပံု၊ ဆင္ျဖဴရွင္ျဖစ္ၿပီး ဘုန္းတန္ခိုးႀကီးမားပံုတို႔ကို ေဖာ္ၫႊန္းေနေပသည္။ ယင္းတို႔သည္ ဘႀကီးေတာ္ဘုရားကို ရည္ၫႊန္းသည့္ တစ္ခုႏွင့္တစ္ခု တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းေသာ္လည္းေကာင္း၊ နီးနီးစပ္စပ္ေသာ္လည္းေကာင္း တူညီသည့္ အနက္တူ ႐ုပ္သြင္ကြဲမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ ထိုသို႔ စာေပမ်ားတြင္ေတြ႕ရေသာ အနက္တူ႐ုပ္သြင္ကြဲမ်ားကို စကားပရိယာယ္မ်ားဟု ေခၚဆိုၾကသည့္အတုိင္း စာအဖြဲ႕ခံပုဂၢဳိလ္တစ္ဦးတည္းကို စကားပရိယာယ္အမ်ဳိးမ်ဳိး သံုးကာ ေရးဖြဲ႕ေဖာ္ျပျခင္းျဖင့္ ထို ပုဂၢဳိလ္၏ ဂုဏ္အမ်ဳိးမ်ဳိးမွာ ထင္ရွား ေပၚလြင္လာသည္။ ထုိ႔အျပင္ စာဆို ၏ အေရးအဖြဲ႕စြမ္းရည္မွာ ေပၚလြင္လာၿပီး ေရးဖြဲ႕သည့္စာကိုလည္း ေလးနက္ခံ့ညားေစေၾကာင္း ေတြ႕ရသည္။
ေဒါက္တာမာလာ
က်မ္းကိုးစာရင္း-
ခင္ေအး၊ ေဒါက္တာ၊ ၂ဝဝ၄။ အတၱေဗဒ နိဒါန္း။ ရန္ကုန္၊ ပညာတန္ေဆာင္။
Palmer, F.R. 1976. Semantics. Cambridge: C.U.P.
Credit; Popular မွကူးယူေဖာ္ျပသည္။


(မွတ္ခ်က္ - စာေရးဆရာမ်ား၏ အေရးအသားႏွင့္ သ႐ုပ္ေဖာ္ထားေသာပံုမ်ား ေျပာင္းလဲသြားပါက စာဖတ္သူတို႔ ခံစားမႈရသေလ်ာ့နည္းသြားမည္စိုး၍ Asian Fame Media Group မွထုတ္ေဝေသာ ေပၚျပဴလာဂ်ာနယ္ပါေဖာ္ျပခ်က္မ်ားအတိုင္း ကူးယူေဖာ္ျပရျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ေပၚျပဴလာဂ်ာနယ္၏ ေအာင္ျမင္ေနမႈကို နင္း၍ ေအာင္ပြဲခံလိုျခင္းမဟုတ္ပါေၾကာင္းကို စာေရးဆရာမ်ား၊ Asian Fame Media ကုမၸဏီမွတာဝန္႐ွိသူမ်ားႏွင့္ အယ္ဒီတာမ်ားကို ႐ိုေသစြာအသိေပးအပ္ပါသည္။)