အတက္ေရာဂါဟု ဆိုလုိက္သည္ႏွင့္ စိတ္ေရာဂါတစ္ခု၊ မ်ဳိး႐ုိးလုိက္သည့္ ေရာဂါတစ္ခုဟုထင္လွ်င္ေတာ့ မွားယြင္းေပလိမ့္မည္။
ယင္းေရာဂါသည္ ကုသ၍ရ ေသာ ဦးေႏွာက္ႏွင့္အာ႐ုံေၾကာ ဆုိင္ရာေရာဂါတစ္ခု ျဖစ္သည္။
ကမၻာေပၚတြင္ အတက္ေရာဂါခံစားရသူ သန္း ၅၀ ခန္႔ရွိၿပီး ယင္းေရာဂါခံစားရသူ ၉၀ ရာခိုင္ႏႈန္း သည္ ဖံြ႕ၿဖိဳးဆဲႏုိင္ငံမ်ားမွ ျဖစ္ၾကသည္။ ႏုိင္ငံတကာတြင္ အတက္ေရာဂါခံစားရသူမွာ လူအေယာက္၁,၀၀၀ တြင္ ႏွစ္ဦးမွသုံးဦးအထိ ရွိသည္ဟု ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖဲြ႕ စစ္တမ္းမ်ားက ဆုိသည္။
ကေလး၊ လူႀကီးမေရြးျဖစ္ပြားႏုိင္သည့္ အတက္ေရာဂါကုိ မေပါ့ဆဘဲ တတ္ကြၽမ္းသည့္ဆရာ၀န္ႏွင့္ နည္းမွန္လမ္းမွန္ ကုသမႈခံယူရန္လိုအပ္သည္။ တက္ျခင္းသည္ စိတ္ေရာဂါတစ္မ်ဳိးျဖစ္ သည္ဟု ယူဆျခင္း၊ မေကာင္းဆုိးရြားပူးကပ္ျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္သည္ဟု ယူဆျခင္းမ်ားသည္ မွားယြင္းေသာ အယူအဆမ်ားျဖစ္သည္။ တက္ေနေသာ လူနာကိုထိေတြ႕ ကိုင္တြယ္ျခင္းေၾကာင့္ ေရာဂါကူးစက္ႏုိင္သည္ဟု ထင္ျမင္မႈမွာ လည္း မွားယြင္းဟု ေဆးပညာရွင္ မ်ားက ေျပာၾကားသည္။
‘‘တက္ေနတဲ့လူနာကို အ တက္က်ေစဖို႔ဆိုၿပီး လူနာရဲ႕လက္ ထဲကို ေသာ့ထည့္ေပးတာတို႔၊ ၾကက္သြန္နီကို ရွဴေစတာေတြက လည္း အယူအဆအမွားေတြပဲ။ တက္တဲ့အခ်ိန္မွာ ေျခလက္ခ်ဳိး တာေတြ မလုပ္ရဘူး။ အတက္ ေရာဂါအတြက္ ေရွးဦးသူနာျပဳ နည္းေတြ ရွိပါတယ္’’ဟု ရန္ကုန္ ျပည္သူ႔ေဆး႐ုံႀကီး ဦးေႏွာက္ႏွင့္ အာ႐ုံေၾကာေဆးပညာဌာနသမား ေတာ္ႀကီး တဲြဖက္ပါေမာကၡေဒါက္ တာစမ္းဦးက ဆုိသည္။
တက္ေနသည့္ လူနာကုိ ေတြ႕ရွိပါက အထိတ္တလန္႔မျဖစ္ဘဲ လူနာအႏၲရာယ္မက်ေရာက္ႏုိင္ သည့္ ေနရာတြင္ လဲေလ်ာင္းထား ရမည္။ လူနာအတြက္ အႏၲရာယ္ျဖစ္ေစႏုိင္သည့္ အရာမွန္သမွ်ဖယ္ရွားပစ္ၿပီး အ၀တ္စေခါက္တစ္ခုကို လူနာ၏ဦးေခါင္းေအာက္ တြင္ ထားေပးရမည္။ အ၀တ္အစားမ်ား တင္းက်ပ္ေနပါက ေျဖေလွ်ာ့ေပးကာ လူနာကိုခ်ဳပ္မထား ရန္ႏွင့္ ပါးစပ္အတြင္းသို႔ မည္သည့္အရာကုိမွ် မထည့္သင့္ေပ။
အတက္ၾကာျမင့္ခ်ိန္ကုိ မွတ္သားထားၿပီး သက္ေသာင့္သက္ သာျဖစ္ေစမည့္ အေနအထားျဖင့္ ေဘးတေစာင္းလွည့္ေပးကာ လူနာအား အနားယူေစရမည္ျဖစ္ သည္။ အတက္ေရာဂါရွင္မ်ားအေနျဖင့္ စိတ္ဖိစီးျခင္း၊ စိုးရိမ္ပူပန္ ျခင္းႏွင့္ အလုပ္ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္ ျခင္းမ်ား၊ အိပ္ေရးပ်က္ျခင္း၊ အ စားပုံမွန္မစားျခင္း၊ တီဗီဂိမ္းအ လြန္အကြၽံကစားျခင္း၊ အရက္ေသာက္ျခင္း၊ ေဆးပုံမွန္မေသာက္ျခင္းမ်ားသည္ ေရာဂါျဖစ္ေစရန္ လႈံ႔ေဆာ္ႏုိင္သျဖင့္ သတိျပဳေနထုိင္သင့္ေၾကာင္း ေဆးပညာရွင္ မ်ားက တုိက္တြန္းထားသည္။
အတက္ေရာဂါရွိသူမ်ားအ ေနျဖင့္ အျမင့္တက္ျခင္း၊ မီးအသုံး ျပဳရေသာ ခ်က္ျပဳတ္ျခင္းမ်ား၊ ေရေႏြးအိုးမ်ားႏွင့္ ခြၽန္ထက္ေသာ ပစၥည္းမ်ား ကိုင္တြယ္ျခင္း၊ အေဖာ္မပါဘဲ ျမစ္၊ ေခ်ာင္း၊ အင္းအုိင္အ နီးတြင္ အလုပ္လုပ္ျခင္း၊ ေရကူး၊ ေရခ်ဳိးျခင္းမ်ား၊ စက္ယႏၲရားႏွင့္ စက္ဘီး၊ ဆုိင္ကယ္၊ ကားေမာင္းျခင္းမ်ားသည္ အသက္အႏၲရာယ္ထိခိုက္ႏုိင္သျဖင့္ သတိျပဳလုပ္ေဆာင္ၾကရန္ ျမန္မာႏုိင္ငံ အတက္ေရာဂါ စီမံခ်က္ႏွင့္ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖဲြ႕တို႔က အႀကံျပဳထားသည္။
အတက္ေရာဂါသည္ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ လူ ၁,၀၀၀ လွ်င္ တစ္ဦးႏႈန္း ျဖစ္ပြားလ်က္ရွိသည္ဟု က်န္းမာေရးႏွင့္ အားကစား၀န္ ႀကီးဌာနႏွင့္ ကမၻာ့က်န္းမာေရးအ ဖဲြ႕တို႔ပူးေပါင္း၍ ၂၀၁၃ တြင္ ေလးႏွစ္စီမံကိန္းျဖင့္စတင္ခဲ့သည့္ အတက္ေရာဂါစီမံခ်က္ စစ္တမ္းမ်ား အရ သိရသည္။
ယင္းစီမံခ်က္အရ စီမံခ်က္၀င္ၿမိဳ႕နယ္ရွစ္ၿမိဳ႕နယ္၌ လာ ေရာက္ကုသမႈခံယူသည့္ အတက္ေရာဂါရွင္မ်ား၏ မွတ္တမ္းမ်ားရယူထားျခင္းျဖစ္သည္။
‘‘အကုန္လုံး လာေရာက္ ကုသမႈ မခံယူေသးဘူး။ အမွန္ဆို ဒီ ထက္မကရွိရမွာ’’ဟု ေဒါက္တာ စမ္းဦးက ေျပာသည္။
လက္ရွိျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ေလးႏွစ္စီမံကိန္းျဖင့္ လုပ္ကိုင္ ေန သည့္ အတက္ေရာဂါစီမံခ်က္၌ ရန္ကုန္တုိင္းေဒသႀကီးတြင္ လွည္းကူး၊ေမွာ္ဘီ၊ သန္လ်င္၊ ေကာ့မွဴးၿမိဳ႕နယ္၊ ေနျပည္ေတာ္၌ လယ္ေ၀း၊မြန္ျပည္နယ္တြင္ သထုံႏွင့္ က်ဳိက္ထို၊ ဧရာ၀တီတုိင္းတြင္ ေညာင္တုန္း စသည့္ၿမိဳ႕နယ္ ရွစ္ၿမိဳ႕နယ္၌အတက္ေရာဂါရွင္မ်ားကုိ ရွာေဖြကုသမႈမ်ား ျပဳလုပ္ေပးလ်က္ရွိ သည္။
ယင္းစီမံခ်က္ ၿမိဳ႕နယ္မ်ား၏ စာရင္းဇယားမ်ားအရ လူနာဦးေရ ၉၂၀ ေက်ာ္တြင္ အမ်ဳိးသား ၄၈၉ ဦး၊ အမ်ဳိးသမီးကုိ ၄၄၃ ဦးခန္႔ရွိ သျဖင့္ အမ်ဳိးသားလူနာဦးေရမွာ အနည္းငယ္ ပိုမ်ားေနသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ လူနာ ၆၀၀ ေက်ာ္ ခန္႔မွာ အသက္ (၁၉)ႏွစ္မွ (၆၀) ႏွစ္အၾကား အရြယ္မ်ားျဖစ္သည္ ဟု မွတ္တမ္းမ်ားတြင္ ေဖာ္ျပထား သည္။
အတက္ေရာဂါသည္ လူ ႀကီး၊ လူငယ္မေရြးျဖစ္ပြားႏုိင္သည့္ေရာဂါတစ္ခုျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္လည္း ကေလးဘ၀ႏွင့္ သက္ႀကီး ပိုင္းတြင္ ပို၍အျဖစ္မ်ားသည္။ ၂၄ နာရီျခား၍ အေၾကာင္းရင္းခံမရွိဘဲအနည္းဆုံးႏွစ္ႀကိမ္ႏွင့္အထက္ တက္ျခင္းျဖစ္ပါက အတက္ေရာဂါဟု သတ္မွတ္ႏုိင္သည္။
‘‘ဦးေႏွာက္အတြင္းမွာရွိတဲ့ လွ်ပ္စီးေၾကာင္းေတြ ႐ုတ္တရက္ မူမမွန္ဘဲ ေျပာင္းလဲတာေၾကာင့္ ခႏၶာကိုယ္တစ္ခုလုံး ေတာင့္တင္း လာမယ္။ တုန္ၿပီးသတိလစ္သြား မယ္။ တက္တဲ့အခ်ိန္က စကၠန္႔ပိုင္း ေလာက္ပဲ။ တခ်ဳိ႕က်ေတာ့ မိနစ္ အနည္းငယ္ထက္ ပိုတယ္။ ႏွစ္မိ နစ္၊ သုံးမိနစ္ေလာက္ျဖစ္တတ္တယ္’’ ဟု ေဒါက္တာစမ္းဦးက ဆုိသည္။
အခ်ဳိ႕လူမ်ားတြင္ စကၠန္႔(သို႔ မဟုတ္) မိနစ္အနည္းငယ္သာ အ လိုအေလ်ာက္ အတက္က်ကာ ပုံ မွန္အေနအထားသို႔ ျပန္ေရာက္ ေလ့ရွိသည္။ အတက္က်ခ်ိန္၌ စိတ္႐ႈပ္ေထြးျခင္း၊ ႏြမ္းနယ္ျခင္း၊ ထုိင္းမႈိင္းေတြေ၀ျခင္း၊ ေခါင္း ကိုက္ျခင္းမ်ား ျဖစ္ႏုိင္သည္။
‘‘အသက္ပိုႀကီးလာေလ တက္ဖို႔ပိုမ်ားေလပဲ။ ငယ္တဲ့သူက်ေတာ့လည္း ဦးေႏွာက္ကေကာင္း ေကာင္း ဖံြ႕ၿဖိဳးမႈအျပည့္ မရေသး ဘူး။ အသက္ႀကီးလာတဲ့သူက် ေတာ့ ဦးေႏွာက္က တျဖည္းျဖည္း ျပန္ယိုယြင္းလာတယ္။ တက္တဲ့အခ်ိန္ ဦးေႏွာက္က ပုံမွန္မဟုတ္တဲ့ လႈိင္းေလးေတြ EEG စက္နဲ႔ စမ္း သပ္ရင္ေတြ႕ရတယ္’’ဟု ေဒါက္ တာစမ္းဦးက ဆုိသည္။
ယင္းေရာဂါ၏ လကၡဏာမ်ားမွာ သတိလစ္ေမ့ေျမာကာ တက္သြားျခင္း၊ ကိုယ္ခႏၶာတစ္ခု လုံး (သို႔မဟုတ္) တစ္ျခမ္းအ ေၾကာဆဲြျခင္း၊ ပါးစပ္မွ အျမႇဳပ္တစီစီထြက္ျခင္း၊ ဆီး၊ ၀မ္းမထိန္းႏုိင္ျခင္း၊ မ်က္လုံးသည္ အမ်ားအားျဖင့္ ပြင့္ေနၿပီး တစ္ဖက္သို႔ေစြ ေစာင္းကာ အေ၀းသို႔ၾကည့္သကဲ့ သို႔ ရွိေနျခင္း စသည့္လကၡဏာမ်ား ခံစားရမည္ျဖစ္သည္။
အတက္ေရာဂါျဖစ္ရသည့္ အေၾကာင္းရင္းမ်ားမွာ ေျပာရန္ခက္ခဲေနေသာ္လည္း ဦးေႏွာက္ေရာင္ျခင္း၊ ဦးေႏွာက္အေျမႇးေရာင္ျခင္း ျဖစ္ဖူးသူမ်ား၌ အတက္ေရာဂါ ျဖစ္လာႏုိင္ေျခရွိသည္။ မိခင္ဗိုက္ထဲတြင္ရွိစဥ္ ေရာဂါပိုး၀င္ျခင္း၊ ေမြးသည့္အခ်ိန္၌ ဦးေခါင္းခိုက္မိျခင္း၊ ေရမြန္းျခင္း စသည့္ကေလးမ်ား၌လည္း အတက္ေရာဂါျဖစ္လာႏုိင္သည္။
‘‘ကေလးေတြမွာ ေမြးခါစက စၿပီး အတက္ေရာဂါျဖစ္ႏုိင္တယ္။ ကိုယ့္ကေလးမွာ အတက္ေရာဂါရွိ တယ္လို႔ သံသယ၀င္ရင္ ဆရာ၀န္ နဲ႔ ေသခ်ာျပပါ။ ဆရာ၀န္တုိက္တဲ့ေဆးကို ေသခ်ာတုိက္ဖို႔လိုပါ တယ္။ ပုံမွန္ပညာသင္ၾကားလို႔ရ တယ္။ ေသခ်ာမကုသရင္ ဉာဏ္ရည္က်တတ္တယ္။ စာသင္ဖို႔ခက္သြားမယ္’’ဟု ေဒါက္တာစမ္းဦးက ဆုိသည္။
အတက္ေရာဂါကို ေဆးျဖင့္ မထိန္းႏုိင္ဘဲ အႀကိမ္မ်ားစြာတက္ ပါက ဦးေႏွာက္အတြင္း ေအာက္ဆီဂ်င္ျပတ္လပ္၍ ဦးေႏွာက္ထိခိုက္ၿပီး ဉာဏ္ရည္က်ဆင္းႏုိင္ သျဖင့္ ဆရာ၀န္ၫႊန္ၾကားသည့္ ေဆးမ်ားကို ပုံမွန္ေသာက္ျခင္းျဖင့္ ထပ္မံမတက္ေအာင္ ထိန္းထား ႏုိင္သည္ဟု သိရသည္။
‘‘ကေလးအသက္ တစ္ႏွစ္ခဲြေလာက္ကတည္းက အတက္ေရာဂါကုသေဆးေတြ တုိက္လာတာ။ အခုဆိုကေလးက (၂)ႏွစ္ရွိၿပီ။ စကားလည္း မေျပာေသးဘူး။ အသိဉာဏ္အားနည္းေနတယ္လို႔ ခံစားရတယ္’’ဟု သန္လ်င္ၿမိဳ႕ေအာင္ခ်မ္းသာရပ္ကြက္ေန ကေလးမိခင္ေဒၚသူသူက စိတ္ပူပန္စြာေျပာသည္။
တက္ျခင္းခံစားရသည့္ ကေလးငယ္မ်ားသည္ တစ္ဦးႏွင့္ တစ္ဦး ခံစားရပုံခ်င္း မတူၾကေခ်။
‘‘တခ်ဳိ႕ကေလးေတြ တက္ တာၾကေတာ့ ခဏေလးေငးၿပီး တက္တယ္ေပါ့။ စာေရးေနရင္းနဲ႔ ခဏရပ္သြားတယ္။ ေရးေနတဲ့ ခဲ တံတို႔၊ ေဘာပင္တို႔ေတာင္ လြတ္မက်ဘူး။ စကၠန္႔ပိုင္းေလာက္ပဲၾကာတယ္။ ၿပီးရင္ဆက္ေရးတယ္။ တခ်ဳိ႕ၾကေတာ့ သြားေနရင္းနဲ႔ ေပ်ာ့ေခြၿပီးက်သြားတယ္’’ဟု တဲြဖက္ပါ ေမာကၡေဒါက္တာစမ္းဦးက ရွင္းျပသည္။
သက္ႀကီးပိုင္းအရြယ္မ်ား တြင္ ဦးေႏွာက္၏လုပ္ငန္းေဆာင္ တာမ်ား က်ဆင္းျခင္းေၾကာင့္ အ တက္ေရာဂါခံစားရႏုိင္သည္သာ မက ေလျဖတ္ေရာဂါခံစားရသူ၊ ဦးေခါင္း ခိုက္မိထားသူမ်ား၌ လည္း ယင္းေရာဂါျဖစ္ႏုိင္ေျခရွိ သျဖင့္ သတိျပဳရန္လိုအပ္သည္။
ေလျဖတ္ေရာဂါ ခံစားရသူ မ်ားသည္ ေလျဖတ္ၿပီးသြားသည့္ အခါ ဦးေႏွာက္ထဲတြင္ အမာရြတ္ မ်ားျဖစ္သြားသည္။ ေလး၊ ငါးႏွစ္ခန္႔ၾကာေသာအခါ ယင္းအမာရြတ္မ်ားေၾကာင့္ ဦးေႏွာက္ထဲ၌ ပုံမွန္ မဟုတ္သည့္လႈိင္းမ်ား ထြက္တတ္ၿပီး ေလျဖတ္ေရာဂါႏွင့္အတူ အတက္ေရာဂါကို ခံစားလာရသည္။
‘‘တခ်ဳိ႕ကေတာ့ လက္ေလးတစ္ဖက္ပဲ အေၾကာဆဲြၿပီး တက္ တယ္။ တစ္ကုိယ္လုံးေတာင့္တင္း ၿပီး သတိလစ္တက္တာမ်ဳိးလည္း ရွိတယ္။ တခ်ဳိ႕ကေတာ့ တက္တဲ့အခ်ိန္မွာ သတိလြတ္သြားၿပီး ေအာ္ဟစ္တာမ်ဳိးလည္း ရွိတယ္။တက္တဲ့အခ်ိန္မွာ ေျခဦးတည့္ရာေလွ်ာက္သြားတယ္။ ႏွစ္မိနစ္၊ သုံးမိနစ္အတြင္းမွာ လုပ္ခဲ့တာကို သတိမရဘူး။ အတက္က်ရင္ ပုံမွန္ျပန္ျဖစ္သြားတယ္’’ ဟု ေဒါက္တာ စမ္းဦးက ဆုိသည္။
အတက္ေရာဂါ ခံစားရသူ အမ်ဳိးသမီးမ်ားသည္ ဓမၼတာလာ ခ်ိန္း၀န္းက်င္တြင္ သာမန္ထက္ပို ၍ တက္ျခင္းမ်ားျဖစ္တတ္သျဖင့္ သတိျပဳရန္လုိသည္။ အတက္ေရာဂါရွိသူ အမ်ဳိးသမီးမ်ားသည္ သာ မန္အမ်ဳိးသမီးမ်ားကဲ့သို႔ အိမ္ ေထာင္ျပဳႏုိင္ေသာ္လည္း တိက် မွန္ကန္သည့္ ေဆး၀ါးကုသမႈခံယူ ရန္ လိုအပ္သည္။
အတက္ေရာဂါသည္ ကုသ ၍ ရေသာေရာဂါျဖစ္ေသာ္လည္း လုံး၀ေပ်ာက္ကင္းျခင္းရွိ၊ မရွိကိုလူတစ္ဦးခ်င္းစီ၏ ေရာဂါအေျခ အေနေပၚ၌သာ မူတည္သည္ဟု ဦး ေႏွာက္ႏွင့္အာ႐ုံေၾကာအထူးကု ဆရာ၀န္ႀကီးမ်ားက ဆုိသည္။
‘‘ကြၽန္မဦးေလးတစ္ေယာက္ ဆိုရင္ အတက္ေရာဂါျဖစ္ေနတာ ႏွစ္ ၃၀ ေက်ာ္ၿပီ။ စျဖစ္ခါစက အေျခအေနဆုိးတယ္။ တစ္လကို သုံး၊ေလးႀကိမ္ေလာက္ တက္တယ္။တစ္ခါျဖစ္ရင္ သုံး၊ေလးရက္ဆက္ တုိက္ျဖစ္တာ။ အတက္ေရာဂါ ေဆးေတြေသာက္ၿပီး ထိန္းထားရ တယ္’’ဟု ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕ေန မႏြယ္မြန္က ေျပာၾကားသည္။
ယင္းေရာဂါကို ေဆး ေသာက္႐ုံျဖင့္ ၈၀ ရာခိုင္ႏႈန္းထိန္းထားႏုိင္ၿပီး ေဆးပမာဏအတိုးအေလွ်ာ့ကို ဆရာ၀န္ၫႊန္ၾကားခ်က္ အတိုင္းလုိက္နာရန္ လိုအပ္သည္ဟု အေထြေထြေရာဂါကုဆရာ၀န္ ေဒါက္တာတင့္ေဆြက ဆုိသည္။ပုံမွန္ေသာက္ေနက် ေဆးပမာဏ အတုိင္းသာ ေသာက္သုံးသင့္ၿပီး ပိုေသာက္ျခင္း၊ မိမိသေဘာျဖင့္ ေဆးရပ္ျခင္းမ်ား မျပဳလုပ္သင့္ဟု ၎က ဆိုသည္။
‘‘အမ်ားစုက ေရရွည္ေဆး ေသာက္ထားရင္ အတက္ေရာဂါ ကို ထိန္းထားႏုိင္တယ္။ ၂ ႏွစ္နဲ႔ အထက္မတက္ေတာ့ဘူးဆုိရင္ ေဆးရပ္ၾကည့္တယ္။ တခ်ဳိ႕က် ေတာ့ေဆးရပ္လုိက္ရင္ ျပန္တက္ တယ္။ ဒါဆိုရင္ေတာ့ ေဆးဆက္ ေသာက္ဖုိ႔ လိုတယ္’’ဟု ေဒါက္ တာစမ္းဦးက အႀကံျပဳသည္။
7daydaily မွ ကူးယူေဖာ္ျပသည္။
www.myanmarbookworld.com
No comments:
Write comments